On base of archaeological finds only, it is hard to reconstruct the religious beliefs of the past. Many aspects of it, like stories, songs and most rituals do not leave any traces in the soil that we can recover today. Thankfully, ritual actions took place which did leave traces. We know for example burials dating to the Middle Stone Age in the Netherlands. The dead were accompanied by grave goods like flint tools, and from the New Stone Age on also pottery,stone axes and jewellery. Maybe the vessels were filled with food and drink. Presumably they believed in a life after death.
Another much used ritual action was the sacrifice of objects in rivers, bogs and near wells. In the New Stone Age, at these spots amongst others, stone axes, wheels and pots were buried. In the Bronze and Iron Age large quantities of precious weapons, axes and jewellery were deposited. Humans were sacrificed as well: the famous bog bodies. In Drenthe, a small Bronze Age temple has been found in the bog. Wet, natural sites probably had a special meaning, possibly as homes of spirits, gods or ancestors.
Looking at ethnographic evidence, we can presume the hunters / gatherers had an animistic belief, meaning they believed all items, animals and plants had a soul. With the transition to a farming existence, the seasons, de yearly cycle of sowing and harvesting started to play an important role at all kinds of rituals, just like the sun, moon and the constellation of certain stars. This we can conclude from monuments like Stonehenge in the United Kingdom. Thanks to Roman authors, we know the people at the end of prehistory believed in different gods. The Romans wrote about a number of rituals as well.
Welk geloof hadden mensen in de prehistorie (NL)?
Het is moeilijk om alleen op basis van archeologische vondsten het geloof van vroeger tijden te reconstrueren. Allerlei belangrijke onderdelen ervan, zoals verhalen, gezangen en de meeste rituelen laten geen sporen na in de bodem die we terug kunnen vinden. Gelukkig zijn er ook rituele handelingen verricht die wel sporen hebben achtergelaten. Zo zijn vanaf de Midden Steentijd begravingen bekend in Nederland. De doden kregen bijgiften mee in het graf, zoals vuurstenen gereedschap en vanaf de Nieuwe Steentijd ook aardewerk potten, stenen bijlen en sieraden. Mogelijk waren de potten gevuld met eten en drinken. Kennelijk geloofde men in een leven na de dood.
Een andere veel voorkomende rituele handeling was het offeren van voorwerpen in rivieren, moerassen en bij bronnen. In de Nieuwe Steentijd werden op deze plaatsen onder andere stenen bijlen, houten wielen en aardewerk potten begraven. In de Brons- en IJzertijd werden grote hoeveelheden kostbare wapens, bijlen en sieraden gedeponeerd. Ook mensen werden wel geofferd: de bekende veenlijken. In Drenthe is een tempeltje uit de Bronstijd gevonden in het veen. Natte, natuurlijke plaatsen hadden kennelijk een bijzondere betekenis, mogelijk als woonplaats van geesten, goden of voorouders.
Uitgaande van gegevens uit de antropologie denken we dat de jagers-verzamelaars een animistisch geloof hadden, dus dat zij geloofden in de bezieling van alle dingen, dieren en planten. Met de overgang op het boerenbestaan gaan ook de seizoenen, de jaarcyclus van zaaien en oogsten, een belangrijke rol spelen. Zon, maan en bepaalde sterrenbeelden gaan een belangrijke rol spelen bij allerlei rituelen. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de bouw van monumenten zoals Stonehenge in Engeland. Dankzij Romeinse auteurs weten we dat de mensen aan het eind van de prehistorie geloofden in verschillende goden en zijn we ook op de hoogte van bepaalde rituelen.
